Dobra pabianickie od XI w. stanowiły własność kapituły krakowskiej. Zachowany do dziś dwór, dawna siedziba ośrodka włości kapitulnej, został wzniesiony w latach 1565 - 1571, przez muratora Wawrzyńca Lorka z inicjatywy kanonika Stanisława Dąbrowskiego. Dwór przeznaczony był na mieszkanie i urząd zarządców oraz osób lustrujących dobra. Po drugim rozbiorze Polski stanowił siedzibę zarządu władz pruskich. W 1822 r. oddano go do użytku osiedlającym się w Pabianicach tkaczom i sukiennikom. W roku 1833 przeznaczony został na siedzibę władz miasta. Od 1948 r. w budynku znajduje się Muzeum Miasta Pabianic.
Renesansowy dwór usytuowany jest w dolinie rzeki Dobrzynki przy ul. Stary Rynek l po północnej stronie ulicy. Jest to budynek murowany, jednopiętrowy, podpiwniczony z dachem pogrążonym, ukrytym za ścianami attyki. Dwór założono na planie o lekko romboidalnym zarysie ścian głównych. Przy narożnikach płd.-zach.i płn.-wsch. występują alkierze na planie prostokąta. Do ściany zachodniej przylega niższa bryła budynku przykryta dwuspadowym dachem z bogato ukształtowanym szczytem.
Pomieszczenia w piwnicy i sale na parterze posiadają sklepienia kolebkowe z lunetami. Nad I piętrem zachowały się niemal w całości pierwotne stropy belkowe, odkryte w toku badań w 1995 r. Wówczas odkryto także w sali I piętra renesansową polichromię z XVI w. z późniejszymi nawarstwieniami z XVIII i XIX w. W ościeżach okien I piętra zachowały się profilowane obramienia kamienne z piaskowca.
Przeprowadzone w latach 1994 - 1996 badania dworu ujawniły znacznie większy stan zachowania autentycznej substancji niż dotychczas sądzono.
W roku 1997 przystąpiono do prac remontowo-konserwatorskich dworu. Prace mają na celu utrwalenie jego struktury przestrzennej, zachowania historycznych elementów wyposażenia wnętrza oraz poprawy infrastruktury technicznej. Po zakończeniu prac dwór będzie nadal siedzibą muzeum ze stałymi ekspozycjami o charakterze wnętrzarskim oraz prezentującymi historię miasta od pradziejów po współczesność.
Przy okazji prac remontowych dokonano ciekawych obserwacji archeologicznych w otoczeniu dworu, m.in. odsłonięte zostały ceglane i kamienne mury oraz masywna drewniana konstrukcja /może wzmocnienie przekopu fosy?/ po stronie północnej. Wewnątrz budynku oraz w wykopach poza jego murami znaleziono kilka tysięcy fragmentów naczyń glinianych, kafli piecowych, szklanych butelek i szyb, przedmiotów metalowych i drewnianych z okresu od późnego średniowiecza po współczesność. Do najciekawszych odkryć należy "skarb" monet z XVII - XVIII w.
Prace remontowo-konserwatorskie dobiegają końca. Wykonywane są dużymi nakładami finansowymi miejscowego samorządu. Nakłady te są w pełni uzasadnione, bowiem XVI-wieczny dwór w Pabianicach należy do najcenniejszych zabytków renesansowej architektury Polsce.
Wydawca: Muzeum Miasta Pabianic Fot. Aneta Adamczyk Druk: Bolek's |